Mag IT iets meer zijn? – 3 april 2014

Share this post:

Column door Frank van der Wal

Of het toeval is of niet, maar deze week zit ik in Poughkeepsie, USA. Daar waar de 50 jarige job, het mainframe, gefabriceerd wordt. Want op 7 april is het zover: Het mainframe bestaat 50 jaar! Wat een feest en wat een prestatie om 50 jaar lang een “computer” op de mark te houden. Door vele verguist, door nog meer al vele malen afgeschreven, maar sterker dan ooit.

Ooit had ik nog eens een wild plan om er een boek over te schrijven maar het is er nooit van gekomen. One of these things…

50 jaar geleden deed IBM een aankondiging die in de categorie “Bet your company” viel. Een investering van 5 miljard dollar! Het bleek de op één na grootste industriële investering te zijn van die tijd, slechts overtroffen door het Apollo programma van de NASA om een mens op de Maan te zetten…  Om je maar even een idee te geven.

Ik heb de documenten gelezen van de eerste correspondentie van de bedenkers van het mainframe. Het was revolutionair. Maar het mainframe is niet de eerste computer. Waarom dan zo uniek?

Voorlopers van het mainframe en alle computers (of systemen, zoals dat beter de lading dekt) van die tijd waren gemaakt om één speciaal dingetje te doen. Dus was er ergens een probleem dat een computer kon oplossen, dan werd er een systeem ontworpen die dat kon. Dat systeem kon dan ook niets anders doen dan dat truukje. De IBM 704 werd bijvoorbeeld gemaakt om wetenschappelijke berekeningen uit te voeren, maar voor een ander doel was hij redelijk nutteloos.

Met de toenmalige ‘opmars’ van de vraag naar computerhandelingen (af- en bijschrijven van rekeningen in een bank en dat soort zaken) begon IBM in te zien dat een systeem dat algemeen inzetbaar was, wellicht een beter ontwerp was dan de one-off machines. Het idee van een “General Purpose” machine was geboren.

Dus de hele architectuur die men tot dan toe gebruikte werd omgegooid. Het is grappig om te lezen hoe de ontwerpers openlijk hun onzekerheid verwoordden in de eerste documentatie of dit nou wel een slimme manier was. Men vroeg zich af wat de gevolgen waren om een open en general purpose systeem te ontwikkelen. Verwacht werd dat de prijs van systemen zou gaan dalen, omdat de componenten slechts één keer ontworpen en gemaakt hoefden te worden, maar wel in vele systemen gebruikt kon worden.

Het systeem kreeg de naam ‘System 360’ en was een briljante vondst. De 360 slaat op de graden in een cirkel en geeft op een leuke manier aan dat het systeem in het midden van die cirkel staat en “alles” aan kan. Het symbool was dan ook een kompasroos. Prachtig, ik smul van deze trivia.

Gelukkig voor IBM werd het een doorslaggevend succes.
Want je kan er van vinden wat je vindt, maar het is nog steeds het meest betrouwbare platform dat er is, tegen verreweg de goedkoopst mogelijke operationele kosten. Punt uit.
Al vanaf de eerste design documenten werd duidelijk dat het hele systeem is gemaakt om 24*7 te werken en dat heeft zich over de laatste decennia alleen maar versterkt. Simpel weg: een mainframe gaat niet down. Heeeeeeeeeeeeel misschien de bovenliggende software, maar de hardware: no way.

Woensdag heb ik een rondleiding gehad op de productielijn van de System z. Voor een jongetje dat van knopjes en schakelaartjes houdt was het een smulpartij van jewelste. Wat een indrukwekkende tour! De zorgvuldigheid, de tests (ruim 100 uur wordt het systeem getest op verschillende temperaturen, klokfrequenties en andere pesterijen) voordat het pas geassembleerd kan worden. Alles wordt gecontroleerd tijdens de fabricage. Zelfs de draadloze verbonden schroefmachines weten welk boutje er met welke tork ingedraaid moet worden, zodat ook daar geen fouten gemaakt kunnen worden.
Om je een idee te geven: elk mainframe is ontworpen om 40 jaar lang te draaien! 40 jaar kan het doen waarvoor het ontworpen is. Geen enkel ander computersysteem heeft die eisen.
Ik weet dat praten over een mainframe altijd wat schampere reacties oplevert, maar bedenk even dat er per seconde 3600 Instagram foto’s worden ge-upload en er 30.000 tweets verzonden worden. In diezelfde tik worden er 60000 Google searches gedaan. Indrukwekkende getallen.
Well, maybe so, maar elke seconde worden er 1.15 miljoen transacties enkel op een CICS applicatie voor het mainframe gedaan. En dan is CICS meer één van de twee grote transactiesystemen die op het mainframe draaien. IMS is de andere en ondanks dat ik er geen gegevens over heb, neem ik even gemakshalve aan dat ook die in de miljoen per seconde vallen. Dus we praten over zeg een 2,5 miljoen transacties die alle geïnstalleerde hele mainframes doen. Per seconde.
De grap is dat al die transacties 100% nauwkeurig verwerkt worden. Niet één gaat er mis. Niet in die ene seconde, niet in een minuut en niet een heel uur. We zitten dan al op 2,5 miljoen * 3600 seconde = 9 miljard transacties. In een jaar zijn dat er dan 78.840.000.000.000 ofwel 78840 miljard. Geen een gaat er mis.
En ondanks dat we er niet over nadenken is het mainframe dan ook een van de belangrijkste redenen waarom we niet met “kabbelend kontwater” een financiele transactie doen met het idee “Ojee als dat maar goed komt”. Of we nou 50 euro of 100.000 euro overmaken overmaken met mobieltje, internet bankieren of via een bankemployee, het gaat goed.
Dankzij het mainframe. Al 50 jaar.  Prachtig spul!